ساخت گلدسته در تبریز

پروژه ی ساخت گلدسته در تبریز توسط گنبد و گلدسته سازی لطیفی از نمونه کار های اخیر این مجموعه به شمار می رود. این گنبد و گلدسته در نزدیکی تبریز، ما بین شبستر و سلماس تا تسوج ساخته شده است. ساخت این گنبد و گلدسته برای مسجد صاحب الزمان انجام گرفته است و جنس این گنبد و دو گلدسته فلزی است. شبستر یکی از شهرهای غربی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان شبستر است. این شهر در ۶۵ کیلومتری شمال غرب تبریز واقع شده‌است.
شبستر به دلیل همجواری با تبریز دومین شهرستان صنعتی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌رود و به دلیل فعالیت چندین دانشگاه در سطح این شهرستان، شبستر به شهر دانشگاهی استان معروف است.

ساخت گنبد و گلدسته

كارشناسان برای ساخت گنبد و گلدسته كه يكی از اصلی ترين رمز پردازی‌ها در مساجد است، رموز و دلايل خاصی را مطرح كرده‌اند، بعضی می‌گويند كه گنبد مانند سر انسان است و دو گلدسته، مانند دو دست كه به حالت التجا و التماس و خواهش در كنار سر، رو به آسمان و رو به ذات اقدس الهی بلند شده است؛ مانند كسی كه دست‌هايش را در جلوی سر و صورت، حتی از سر بالاتر هم برده است و دعا می كند گرچه اين تشبيه جالبی است، اما فلسفه اصلی گنبد و گلدسته، فراتر از اين است.
عده‌ای ديگر گنبد و گلدسته را شاخص‌هايی بلند برای ديد، شكوه سازی و راهنمايی از دور دانسته‌اند، ولی آن چه در بحث گنبد و گلدسته بايد در نظر داشت، اين است كه طبق نظر پيشكسوتان معماری، ايده آل قضيه در عناصر معماری اين است كه هر عنصری در معماری، بايد هم عملكرد و هم زيبايی داشته باشد.
بعضی ديگر، گنبد و گلدسته را برای قبله يابی می‌دانند در مكتب تشيع، خطر عمود منصف بر خط و اصل دو گلدسته را، تأمين كننده جهت قبله می‌دانند. یکی دیگر از نماد شناسی های ساخت گنبد کنار گلدسته نماد دو فرشته ی نگهبان انسان با نامهای رقیب و عتید می باشد که برگرفته از آیه ی ۱۸ سوره ق ( ما یلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاَّ لَدَیهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ ) است. این دو فرسته که موسوم به فرشته های حفظه هستند نیز می توانند علتی برای ساخت دو گلدسته کنار گنبد و نگهبانی از آن باشند.

ساخت گلدسته در تبریز — گنبد و گلدسته سازی

مساجد مهم

مسجد جامع تسوج:

مسجد جامع تسوج به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین آثار باستانی شهر تسوج از زیبایی و جذابیت خاصی بهره می‌برد. این اثر ارزشمند تاریخی در دوره تیموریان ساخته شده و چندین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. با وجود عمر بسیار، همچنان از این مسجد برای برگزاری نماز‌های روزانه استفاده می‌شود. این اثر تاریخی در تاریخ اول فروردین سال ۱۳۴۷ هجری شمسی و با شماره ۷۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ابعاد مسجد جامع تسوج در حدود ۳۲ در ۳۵ متر است. به عبارت دیگر مسجد مساحتی بالغ بر ۱۱۲۰ مترمربع دارد. در ساخت این مسجد از بیست و چهار عدد ستون استفاده شده که چهار عدد از آن‌ها آجری هستند، ولی بقیه ستون‌ها از جنس سنگ بوده و از سرستون‌های مقرنس سنگی زیبایی نیز برخوردارند.

اگر به دو سمت شرقی و غربی مسجد نگاهی بیندازید، بخش‌های بزرگی را می‌بینید که «خواجه‌نشین» نام دارند. این خواجه‌نشین‌ها دارای ۴ متر طول و کمی بیش از ۵ متر عرض هستند. همچنین مسجد جامع تسوج دارای زیرزمین یا سرداب در دو سمت است که بخشی از آن‌ با قطعات شکسته کلوخ و آجر پر شده است.

انواع گنبد

گنبد و گلدسته از نظر مصالح به دو دسته تقسیم می شوند .

دسته اول: گنبد وگلدسته های فلزی پیش ساخته شده که از جنس فلز هستند . این نوع گنبد و گلدسته ها به صورت آماده در محل نصب می شود .و از مزایای آن می توان

– آماده سازی و نصب سریع و آسان
– هزینه ساخت پایین تر نسبت به نوع غیر فلزی
– تنوع از نظر طرح و نقش و نگار و جنس آن همچنین زیباییش را نام برد.

واز معایب آن کاهش شفافیت آن طی مرور زمان طولانی است.

دسته دوم : نوع غیر فلزی گنبد که در ساخت آن از آجر و کاشی استفاده می شود و باید در محل بنا ساخته شود . از محاسن آن میتوان به دوام و ماندگاری بالای آن اشاره کرد.

و از معایب گنبد و گلدسته های کاشی و بتنی می توان موارد زیر را برشمرد: